Thơ Tuồng Chang Lia

Sách này do Giáó S¿ s¿u t¿m và gi¿i thi¿u l¿n ¿¿u tiên. ¿ây c¿ng là m¿t ki¿t tác Nôm Mi¿n Trung th¿ k¿ 18, theo nh¿n ¿¿nh c¿a Giáó S¿. Tác ph¿m mà quý v¿ ¿ang có trên tay là do GS Nguy¿n V¿n Sâm gi¿i thi¿u, phiên âm; ¿¿¿c h¿c gi¿ Nguy¿n Hi¿n Tâm ¿ính chánh, vi¿t B¿t; và ph¿n chính là t¿ b¿n Nôm cung c¿p b¿i h¿c gi¿ Tr¿¿ng Ng¿c T¿¿ng.
...
B¿n v¿n Truy¿n Chàng Lía, hay V¿n Doan Di¿n Ca th¿c s¿ không thu¿n túy v¿n h¿c, theo ngh¿a chúng ta th¿¿ng ngh¿ v¿ Truy¿n Ki¿u hay Chinh Ph¿ Ngâm Khúc. Trong khi Truy¿n Ki¿u c¿a Nguy¿n Du và Chinh Ph¿ Ngâm c¿a ¿¿ng Tr¿n Côn ¿¿¿c bi¿t chính xác tên tác gi¿, thì Truy¿n Chàng Lía không th¿ bi¿t tác gi¿ là ai. Trong khi Truy¿n Ki¿u và Chinh Ph¿ Ngâm ¿¿¿c sáng tác cho n¿n v¿n hóa ¿¿c, thì Truy¿n Chàng Lía ¿¿¿c sön ra ¿¿ ph¿c v¿ cho n¿n v¿n hóa sân kh¿u.

Ngà¿ hôm nay, chúng ta không bi¿t chính xác ai là tác gi¿ nh¿ng dòng th¿ Nôm này, th¿ v¿n mà Giáo S¿ Nguy¿n V¿n Sâm g¿i là th¿ tu¿ng, trong ¿ó ng¿¿i hát th¿ qua nhi¿u ¿¿i ¿ã pha l¿n vào các th¿ v¿n cho thích h¿p v¿i trình di¿n sân kh¿u, nh¿ các hình th¿c: nói, hát nam, hát khách, than th¿... c¿a hát b¿i.
...
Toàn b¿ bài dài 3 k¿ c¿a Quách T¿n không h¿ nêu nghi v¿n nào v¿ Chàng Lía có m¿t trên ¿¿i này hay không. Và t¿ng dòng ch¿ c¿a h¿ Quách ¿¿u nh¿ xác minh r¿ng, ¿úng là có Chàng Lía hi¿p s¿ áo v¿i trong l¿ch s¿ nh¿ th¿.
...
...Cu¿n sách "Ng¿¿i Hùng Bình ¿¿nh N¿i Lön Truông Mây" do GS Nguy¿n V¿n Sâm s¿u t¿m và gi¿i thi¿u ¿ã l¿n ¿¿u tiên ¿¿a m¿t v¿n b¿n th¿ tu¿ng, t¿ n¿n v¿n h¿c sân kh¿u c¿a dân gian tr¿ v¿ d¿ng v¿n b¿n ¿¿c, thích nghi v¿i ngôn ng¿ có th¿ hi¿u ¿¿¿c cho ng¿¿i th¿i nay.
Không có gì tuy¿t v¿i h¿n là khi tìm hi¿u v¿ m¿t hi¿p s¿ áo v¿i (nói theo Quách T¿n) ¿ã b¿ nhi¿u tri¿u ¿ình qua 3 th¿ k¿ xóa tên ra kh¿i chính s¿... th¿m chí, t¿i nh¿ ¿¿i nay, M¿ Chàng Lía ¿ Truông Mây c¿ng còn b¿ b¿ quên.

Nh¿ng có m¿t t¿¿ng ¿ài vô hình c¿a Chàng Lía v¿n còn ¿¿¿c l¿u gi¿ trong lòng ng¿¿i. Th¿i x¿a thì, hình ¿nh Chàng Lía ¿¿¿c gi¿ qua th¿ tu¿ng hát nói, l¿u di¿n qua các sân kh¿u làng xóm. Và bây gi¿, hình ¿nh Chàng Lía l¿u gi¿ qua n¿n v¿n hóa ¿¿c, qua cu¿n sách mà Giáo S¿ Nguy¿n V¿n Sâm ¿ã s¿u t¿m, gi¿i thi¿u và b¿ chính m¿t cách tuy¿t v¿i.
...
Phan T¿n H¿i
(sinh viên c¿ c¿a Giáo S¿ Nguy¿n V¿n Sâm th¿i ¿¿i H¿c V¿n Khoa Sài Gòn tr¿¿c 1975)