Cac bai tiểu luận về Phật giao của Lệ Thần Trần Trọng Kim

Nho giáo, ¿¿o giáo và Ph¿t giáo là ba cái ngün g¿c v¿n hóa c¿a dân t¿c Vi¿t nam ta t¿ x¿a. Nho giáo d¿y ta bi¿t cách x¿ k¿ ti¿p v¿t, khi¿n ta bi¿t ¿¿¿ng ¿n ¿ cho ph¿i ¿¿o làm ng¿¿i. ¿¿o giáo l¿y ¿¿o làm ch¿ t¿ c¿ v¿ tr¿ và d¿y ta nên l¿y thanh t¿nh vô vi n¿i yên l¿ng. Ph¿t giáo d¿y ta bi¿t cüc ¿¿i là kh¿ não, ¿¿a ta ¿i vào con ¿¿¿ng gi¿i thoát, ra ngoài cüc ¿o hóa ¿iên ¿¿o mà vào ch¿ Ni¿t-bàn yên vui.

Ba h¿c thuy¿t ¿y thành ra ba tôn giáo, ng¿¿i ta th¿¿ng g¿i là Tam giáo, ¿¿u có ¿nh h¿¿ng r¿t sâu v¿ ¿¿¿ng tin t¿¿ng và s¿ hành vi trong cüc sinh höt c¿a ta ngày x¿a. ¿¿n nay cüc ¿¿i thay ¿¿i, ng¿¿i ta theo khuynh h¿¿ng v¿t ch¿t, coi r¿ nh¿ng ¿i¿u ¿¿o lý nhân ngh¿a. ¿ó c¿ng là s¿ d¿i ¿¿i bi¿n hóa trong cüc ¿¿i.

¿¿i là bi¿n hóa không có gì là th¿¿ng ¿¿nh. M¿i m¿t cüc bi¿n hóa l¿i gi¿ng m¿t m¿t xích trong cái dây xích, r¿i cái n¿ ti¿p giáp cái kia, thành cái dây dài không bi¿t ¿âu là cùng t¿n. S¿ bi¿n hóa tün hoàn ¿y, k¿ th¿c ra không có gì là chün ¿ích nh¿t ¿¿nh, ch¿ng qua là nó theo th¿i mà luân chuy¿n. Cái tr¿¿c ta cho là t¿t, thì bây gi¿ ta cho là x¿u; cái bây gi¿ ta cho là hay, sau này ng¿¿i ta l¿i cho là d¿. D¿ d¿, hay hay vô th¿¿ng vô ¿¿nh, thành ra nh¿ cái trò qü thüt làm cho ng¿¿i ta mê höc.